Pješačenje i razgledanje kanjona Uvca, Sjeničkog jezera, Ursula te Kladnice potiče razmišljanje o bjeloglavom supu (Gyps fulvus).
Bistra voda naoko pitomog Uvca krivuda zavojima koji više liče na lavirint iz koga nema izlaza nego na tok rijeke. Kameni zidovi klisure, koja je na pojedinim mjestima toliko uska da se njom jedva može proći čamcem. Iz gnezda svijenih ispod okapina i kamenih streha, izviruju glave bjeloglavih supova, koji su kanjon Uvca izabrale za jedno od svojih poslednjih staništa u ovom dijelu Evrope.
Bjeloglavi sup je poslednja vrsta orla lešinara koja se može videti na našim prostorima i kao takva je pod trajnom zabranom lova, a kako bi se ova ptica sačuvala od istrebljenja. Vlada Srbije je oko 7.500 hektara klisure Uvca stavila pod drugi stepen zaštite i proglasila specijalnim rezervatom prirode.
Zahvaljujući hranilištima na Rastokama i Lupoglavi, na koja zaposleni u „Rezervatu Uvac“ godišnje za bjeloglave supove serviraju oko 40 tona klaničnog otpada i leševa uginule stoke. Danas se u liticama kanjona Uvca iznad Sjeničkog, Zlatarskog i Radonjskog jezera gnijezdi preko 70 parova ptica. Ova kolonija bjeloglavog supa u Specijalnom rezervatu prirode Uvac jedna je od najvećih u ovom dijelu Evrope.
Bjeloglavi sup sa rasponom krila od od 2,4 m do 2,8 m i s dužinom od 95 cm do 105 cm jedna od najvećih ptica u svijetu koje lete. Prosječna težina mu je oko 9,0 kg, a može doseći i težinu do 15 kilograma. Ima izvrstan vid koji je čak osam puta oštriji od čovjekova.
Polno zreli postaju nakon pete godine života a prosječni životni vijek u rezervatu im je oko 25 godina. Bilo je primjera i supova starih od 50 godina čime se još više potvrđuju kao dugoživuća vrsta. Odrasle ptice su monogamne i žive u trajnom zajedništvu jedni su od najvjernijih parova u prirodi.
Bjeloglavi supovi su visokoletači koji često dosegnu visinu od oko tri hiljade metara. Tehniku leta su, tvrde ornitolozi, doveli do savršenstva i jedreći na toplim vazdušnim strujama često znaju da prevale i po par stotina kilometara.
„Bjeloglavi supovi iz našeg rezervata krstare nebom iznad Mediterana i vraćaju se ovdje na Uvac. Nije rijedak slučaj ni da ove ptice zalutaju u kanjon Uvca iz kolonija širom Evrope i Azije – kaže Mesko Rebronja, rendžer “Rezervata Uvac”.
Mladunac bjeloglavog supa iz kanjona Uvca zalutao je čak u daleku Republiku Jemen. Pri prvom letu iznad Sjeničkog jezera ptića nejakih krila nebu pod oblake podigle su vazdušne struje i odnijele do krajnjeg jugozapada Arapskog poluostrva, 3500km daleko od roditeljskog gnijezda. Orlovi sa Sjeničkog jezera obretali su se čak u Poljskoj, Turskoj, Izraeluitd.
Bjeloglavi sup ne ubija svoj plen, već se da se hrani leševima papkara i drugim krupnim sisarima, te ima ulogu čistača prirode i sprečava pojavu zaraza.
Do mjesta tj. vidikovca odakle se najbolje vide meandri i „nebeski kraljevi“ stiže se uređenom stazom. Od asfaltnog puta se makadamom preko Kandića krša stiže do kampa u Pirevinama na obali jezera. Pješačka staza dalje, desnom obalom jezera vodi prema Ursulama i imanju Bajrama Muhovića odakle se, sa drvenog vidikovca najbolje vide prelijepi meandri. Od Pirevina do vidikovca može se stići za dva sata hoda, ali zbog pogleda na jezero i kanjon od kojeg zastaje dah, te fotografisanja potrebno je i više vremena.
Kraljevi nebeskih visina kao po nekoj komandi u parovima nadljeću i kao da poziraju našim fotoaparatima, zastaju i usporavaju let. Zaista jedinstveni i neopisivi momenti prekrasna priroda, jezero, meandri a sve to ukrašeno nebeskim letačima koji se poigravaju odmarajući se na vazdušnim talasima.
Impresivno, neopisivo i što je rekao moj prijatelj Rešad- Ado: „ Da sam platio avionsku kartu i otišao na drugi kontinent da ovo vidim ne bih žalio, bio bih zadovoljan“.
I kako kaže narodna pjesma: Kladnice mori Kladnice, vodo studena … gdje majka mori, gdje majka, rađa sokola.
A Ja bih rekao, gdje majka rađa nebeskog sultana, sultana Sandžaka.
Jednostavno, dođite, vidite, uživajte.
Autor: Enver Čorović